Như phần trên đã trình bầy, ông Diệm là một người có học thức cao về Hán tự. Ông cũng đã từng đi nhiều nước ở châu Âu, và có một thời gian dài sống tại Hoa Kỳ. Nhưng nếp nhà, và nhất là thuở thiếu thời theo Nho học, nên ông rất trọng lễ nghĩa. Trong bài viết NHỚ LẠI NHỮNG ĐIỀU KHÓ QUÊN (được dẫn chứng phần cuối của nhà văn Hà thượng Nhân) có viết : “ Tổng thống Diệm có thể có những khuyết điểm, nhưng cái tâm vì nước vì dân của ông, tôi cho là thành, cái chí của ông tôi cho là lớn. ..

Cũng trong bài ĐƯỜNG LỐI DIỆM NHU ĐƯỢC THỰC TẠI CHỨNG NGHIỆM LÀ ĐƯỜNG LỐI ĐÚNG, giáo sư Tôn thất Thiện viết:

“.....Và điều quan trọng nhất mà có liên quan mật thiết đến “Cụ” và chế độ Đệ Nhất Cộng Hoà nói chung, là nếu năm 1954 không có “Cụ” đứng ra lãnh đạo quốc gia thì miền Nam đã mất vào tay cộng sản.....

Cụ đã đem lại cho những quân nhân, cán bộ, chiến sĩ, nhân dân thời đó sự tin tuởng và hăng hái tranh đấu nên đã giữ được miền Nam, tạo dựng lên một quốc gia có qui củ và căn bản chính trị, kinh tế vững chắc, tạo điều kiện cho Đệ Nhị Cộng Hoà tồn tại một thời gian, sau khi “Cụ” bị sát hại.

Nhưng hơn nữa, nhân dân miền Nam được tiêm nhiễm tinh thần tự do, và được đào tạo vững chắc về kinh tế, sau này có điều kiện cưỡng lại áp chế của cộng sản, dần dần buộc cộng sản phải bỏ ý đồ “cải tạo xã hội chủ nghĩa” nhân dân miền Nam.

Cuối cùng, nhờ có tình trạng đảng cộng sản tuy thắng trận, nhưng đã bị yếu đi nhiều, không còn đủ khả năng đàn áp triệt để nữa, nên những người cộng sản như Nguyễn Hộ, Trần Độ, Đỗ trung Hiếu, Lữ Phương, Hà sĩ Phu và bao nhiêu người khác nữa, mới có điều kiện lên tiếng công khai như ngày nay....”

Dưới đây là bài viết của ông Phan đức Minh, đăng trên Việt nam nhật báo cuối tuần, tại San Jose, số 4912, phát hành ngày 29-10-2005 với tựa đề TẠI SAO CÓ CUỘC ĐẢO CHÁNH LẬT ĐỔ ÔNG NGÔ ĐÌNH DIỆM:

“Những tháng giữa năm 1960, ông Diệm với tư cách Tổng thống và là Tổng tư lệnh Quân đội Việt nam Cộng hoà, đi thăm các Bộ Tư lệnh Quân khu 1,2 ,3.4 và Quân khu Thủ đô, để nói chuyện với các sĩ quan thuộc các Quân Binh chủng về một vấn đề vô cùng quan trọng: Người Mỹ muốn đổ các đơn vị tác chiến (Combatant Units) của họ vào lãnh thổ Nam Việt nam đề đảm nhiệm vai trò chủ yếu trong công cuộc chiến đấu chống cộng sản trên chiến truờng này...

Tại hội truờng Quân khu 1, Đà nẵng, trước mặt rất đông sĩ quan: Cấp Tướng, cấp Tá và cấp Úy, ông Diệm đã nói rõ ý chí của ông là, nhất định không chấp nhận cho người Mỹ đổ quân tác chiến vào Việt nam, mà chỉ chấp nhận vai trò của người Mỹ trong nhiệm vụ cố vấn và huấn luyện cho Quân đội Việt nam Cộng hoà.

Ông nói: “Chúng ta cần có sự cố vấn và huấn luyện của Mỹ, chúng ta cần có sự viện trợ quân sự, kinh tế của người Mỹ, nhưng chúng ta không cần để cho người Mỹ chiến đấu thay thế chúng ta trong công cuộc bảo vệ quê hương, đất nước này. Cuộc chiến đấu này không thể đơn thuần giải quyết bằng sức mạnh của vũ khí chiến tranh, nhất là bằng một đạo quân viễn chinh từ một quốc gia khác kéo đến. Nếu người Mỹ làm việc đó, chúng ta sẽ mất hết chính nghiã, mất sự hậu thuẫn của nhân dân, tôi sẽ trở thành Tổng thống bù nhìn và anh em, các sĩ quan sẽ chỉ còn là những kẻ đánh thuê cho ngoại quốc...”

Ông nói thật nhiều với tất cả tấm lòng và trái tim của ông. Rồi ông kêu gọi tất cả các sĩ quan Quân đội Việt nam Cộng hoà đã từng nêu cao tinh thần anh dũng, can đảm trên mọi chiến trường khắp các vùng chiến thuật, hãy cùng ông bằng mọi giá, giữ vững lập trường, đi đúng đường lối lãnh đạo chiến tranh bảo vệ tổ quốc mà ông đã vạch ra và quyết tâm theo đuổi, bất chấp mọi áp lực, bất cứ từ đâu đến,

Những cánh tay dơ lên. Những tiếng hô vang làm rung chuyển cả Hội trưòng Bộ Tư lệnh Quân đoàn 1-Quân khu 1: “Quyết tâm ủng hộ Tổng thống ! Quyết tâm giữ vững lập trường chiến đấu của TT để bảo vệ tổ quốc!”