Trang Chính

" _ Nguyễn-Huệ khiêm-tốn : Tôi chỉ cốt tôn phò, đâu dám kể tới công lợi. Việc ngày nay đã xẩy ra như thế thật bởi lòng Trời xui nên hết thảy. Kể tới việc binh thì tôi cắt đặt đặng quân-lính, điều-khiển đặng chiến-chuyền, song le tôi có sức chi khiến được nước lụt phải cạn, gió Đông-Nam phải thổi mạnh ? Thế là Trời có ý xui Bệ-hạ phấn-chấn kiên-cường, thống-nhất bờ-cõi. Từ giờ xấp đi Bệ-hạ cầm cương nẩy mực, khiến cho trong êm ngoài ấm, tôi đây cũng được ơn nhờ ."
_ ( " Quang-Trung ", trang 66, sách đã dẫn trên của Hoa-Bằng )

đây còn tôn-kính ý Trời với Thánh-đức vua Lê, đấy là luận-điệu bề ngoài, tuy trong bụng đã muốn xưng Đế xưng Vương : " Ta mang vài vạn quân ra đây, một trận dẹp yên Bắc-Hà. Vậy thì một thước đất, một người dân bây giờ không phải của ta thì của ai vào đây nữa. Dẫu ta muốn xưng Đế, xưng Vương chi chi ai dám làm gì ta đặng ? "
_ ( trang 88, sách dẫn trên )

Thế thì tại sao Nguyễn-Huệ không dám xưng Đế, xưng Vương theo như ý muốn trong lòng, mà còn phải khách-sáo luận-điệu phù Lê diệt Trịnh ? Là vì nhờ có khẩu-hiệu ấy mới chinh-phục được lòng người, dù là người dân ngu, nhưng " dân ngu nhi thần " ( nghĩa là dân tuy ngu nhưng sức mạnh như thần-lực ). Nguyễn-Huệ còn sợ lòng người cho nên phải mượn lá cờ hiệu " phù Lê diệt Trịnh " làm chính-nghĩa. Cái chính-nghĩa ấy của nhà Lê hơn ba trăm năm chưa mất hẳn, cho nên Nguyễn-Nhạc biết điều hơn khi nói :

" _ Tôi nghe ngày xưa đức Thế-Tổ mở mang ra nước Nam-Việt, công-đức thật là tầy Trời. Tuy tôi ở lánh trong phiá biển Nam, song cũng là đất của Thái-Tổ khai-thác !"

Cái chính-nghĩa của nhà Lê, sở dĩ được lâu bền là nhờ Trời và Người hiệp lực giúp Lê-Lợi đánh đuổi quân Minh, ròng-rã hai mươi năm chiến-đấu để giải-phóng đất nước và dân-tộc khỏi ách nô-lệ ngoại-lai. Bởi thế mà trận Đống-Đa của Nguyễn-Huệ đánh đuổi quân Thanh đã mang lại chính-nghĩa cho vua Quang-Trung, cái chính-nghĩa mà Lê-Chiêu-Thống đã bỏ mất khi rước Tôn-Sĩ-Nghị vào bảo-vệ cho một họ của mình, coi nhẹ ý dân, tức là ý Trời của dân-tộc vẫn tin-tưởng. Chắc vào cái tin-tưởng chính-nghĩa thiêng-liêng ấy mới có Trần-Công-Xán khẳng-khái đáp lại lời hạch-sách của Nguyễn-Huệ bấy giờ là Bắc-Bình-Vương :

" Thuở xưa đức Lê-Thái-Tổ bình-định giặc Ngô, gây-dựng lại nước nhà, công đức như trời biển. Đến vua Thánh-Tông chăm lo việc nước, thiên-hạ thái-bình, điển tắc truyền đến muôn đời, từ cửa Nam-quan vào Nam, từ núi Đại-Lĩnh ra Bắc đều là thần-dân, không nơi nào mà không tôn kính, trung-gian bị giặc Mạc tiếm quyền, nhân-dân trong nước đem lòng oán giận. Lúc ấy Tiên-Chúa nhóm họp được các đồng-chí, sau đó Trịnh-vương ban-hành hiệu-lệnh khắp trong nước cũng chỉ vì lấy danh-nghĩa tôn phù nhà Lê, cho nên người dân hưởng-ứng, tuy mấy đời gần đây có sự hiếp-chế nhưng chính sắc còn đó, lễ nhạc không đổi, thiên-hạ vẫn là thiên-hạ của nhà Lê .

" Đại-vương ngự giá ra Bắc, lần đầu tiên mà thẳng đến được kinh-thành, cũng là do lòng nghĩa-cử, tôn-phù nhà Lê, cho nên người người tin phục, nếu không thế thì vào nước người có phải dễ dàng đâu .

" Đức Tiên-đế mới thấy Đại-vương lần đầu đã đem lòng kính-trọng, trước sách-phong hiệu " Thượng-Công ", kế-tiếp phong tước " Vương ", đó là điển lễ cũ của bản triều, chớ không phải là báo đáp không được thịnh tình, xin chớ cho là lạt lẽo .

" Còn việc đem hết đất đai trao trả lại cho nhà Lê là thuận theo lòng Trời vậy ."
_ ( Hoàng Lê Nhất Thống Chí )

Nói thế biết rằng sẽ bị giết, nhưng một lòng tin-tưởng vào chính-nghĩa, nên trước khi chết còn để lại lời Cách-ngôn cho đời sau :

" Đạt đức hữu tam, túng vị năng chi, nguyên học !
Tiểu tâm vô nhị, hành kỳ ố dã hà vưu ? "
( Đạt đức Nho có ba ( Trí, Nhân, Dũng ) dẫu chưa hay xin học hỏi !
Lòng này chung thủy không hai, thực hành chất phác dám trách ai ? )

Đấy là chính-nghĩa trả bằng cái chết của sứ-thần Trần-Công-Xán cuối thời nhà Lê, khiến cho Nguyễn-Huệ phải chờ đến trận Đống-Đa mới dám xưng là Quang-Trung hoàng-Đế ( 1788 ) .

Đủ biết chính-nghĩa của dân-tộc Việt-Nam đòi hỏi xưa nay không phải chỉ có công đánh đuổi giặc ngoại-xâm mà thôi, lại còn phải thống-nhất được lãnh-thổ, đem giang-sơn về một mối từ Bắc chí Nam. Bởi thế mà trận Đống-Đa mới chỉ là dọn đường cho chính-nghĩa Đại-Nam sau này vậy .

1, 2, 3

pay per click advertising

Weblinks :