Trang Chính

Hàng năm cứ đến ngày 5 tháng Giêng, sau Tết Nguyên-Đán 5 ngày và trước ngày khai Hạ 2 ngày, nhân-dân Hà-thành kéo nhau lũ-lượt, tốp năm tốp ba " ngựa xe như nước áo quần như nêm ", ra ngoại-ô về phiá Đông đầu ấp Thái-Hà, dưới chân một đồi đất cao, để kỷ-niệm ngày giỗ Đống-Đa hay là ngày giỗ trận. Dân-chúng nói với nhau rằng cái đồi đất ấy chính là đống xương vô-định của quân-sĩ chết trong trận đại-chiến quyết thắng của vua Quang-Trung đánh đuổi giặc ngoại-xâm Tôn-Sĩ-Nghị .

" Quân Thanh đã được Thăng-Long,
Một hai rằng thế là xong việc mình ;
Dùng dằng chẳng chịu tiến binh,
Nhác đường phòng thủ mộng tình đãi hoang ;
Ngụy Tây nghe biết sơ phòng,
Giả điều tạ tội quyết đường cất quân .
Dặm trường nào có ai ngăn,
Thừa hư tiến bước đến gần Thăng-Long ;
Trực khu đến lũy Nam-Đồng,
Quân Thanh dẫu mấy anh hùng mà đang .
Vua Lê khi ấy vội vàng,
Cùng Tôn-Sĩ-Nghị sang đàng Bắc-Kinh ;
Qua sông lại sợ truy binh,
Phù kiều chém đứt, quân mình thác oan ".

_ ( " Đại-Nam Quốc sử Diễn-ca " -- ( 1991 - 2004 ), của Lê-Ngô-Cát và Phạm-Đình-Toái, xuất-bản Sông-Nhị, Hà-Nội )

Trên đây là một đoạn sử tranh-đấu oanh-liệt của Nguyễn-Huệ, mới lên ngôi Hoàng-Đế Quang-Trung ngày 25 tháng Một năm Mậu-Thân 1788, tự mình thống-lĩnh quân thủy, bộ ra đánh Bắc-Hà, đánh đuổi quân xâm-lăng để dành chính-nghĩa quốc-gia bằng một cử-chỉ anh-hùng dân-tộc. Vua Quang-Trung tự thân đốc quân phá vỡ nghĩa-binh của nhà Lê ở sông Giản-Thúy, bắt sống quân Tầu ở Phú-Xuyên, vây, phá đồn giặc ở Hạ-Hồi và Ngọc-Hồi ở Hà-Đông ngày 5 tháng Giêng trong bầu không-khí khai xuân của toàn dân Bắc-Việt. Nhiều tướng-lãnh Mãn-Thanh tử-trận trong số có đại-tướng Sầm-Nghi-Đống ở Đống-Đa gần Nam-Đồng, nay là ngoại-ô Hà-Nội. Nghi-Đống bị vây ở đây phải thắt cổ tự-tử, Lê-Chiêu-Thống theo Tôn-Sĩ-Nghị chạy sang Bắc-Ninh, rồi bị đuổi bạt về Tầu. Trưa ngày mồng 5 tháng Giêng, vua Quang-Trung vào thành Thăng-Long, áo ngự-bào đen thuốc súng ; theo truyền-thuyết trong dân-gian thì khi vua Quang-Trung trẩy quân đến làng Ngọc-Hồi, dân làng làm cỗ-bàn bánh-trái đem ra khao-lạo quân nhà vua và tỏ ý hoan-nghênh cử-chỉ chính-nghĩa của vua đến giải-phóng nước nhà khỏi ách Mãn-Thanh, nên họ có yết lên bốn chữ " Hậu lai kỳ tề " ( nghĩa là vua đến thì dân được sống lại ). Vua Quang-Trung, trước lòng nhiệt-thành ấy của dân làng Ngọc-Hồi, hết sức hoan-hỷ vỗ-về ủy-lạo, nhưng không muốn phiền-nhiễu nhân-dân, trong các thực-phẩm dâng-lên, vua đã ý-nhị chỉ chọn lấy cái bánh-chưng, tiêu-biểu cho dân-tộc-tính nông-nghiệp trong ngày Tết Nguyên-Đán ở Bắc-Hà. Và vua ban cho làng Ngọc-Hồi bốn chữ " Hiếu nghĩa khả gia " ( nghĩa là lòng hiếu-nghĩa khá khen là đẹp ).

…. Cử-chỉ ấy của Quang-Trung quả đã cảm-thông với tâm-hồn dân-tộc, cũng như Nguyễn-Thiệp đã cố công giúp vua Quang-Trung đại phá quân Thanh trong một trận, không phải vì tài độn-số mà là nhờ sự thông-cảm với tâm-hồn dân-tộc qua chiếc bánh-chưng vậy. Theo " Đào-Khê nhàn thoại ", đăng trong số Xuân Trung Bắc năm 1939 thì nguyên khi Tôn-Sĩ-Nghị chiếm-đóng Thăng-Long, có giao cho viên Đề-lĩnh họ Đinh, là người của Lê-Chiêu-Thống cầm đầu một toán quân canh-gác kho khí-giới và lương-thực. Vua Quang-Trung khi kéo quân vào đến Nghệ-An có đến vấn-kế Nguyễn-Thiệp, là người đã ngồi dạy học ở nhà Đề-lĩnh họ Đinh ngoài Bắc. Ngày mồng 3 Tết năm Kỷ-Dậu ( 1789 ), Đinh thấy Nguyễn-Thiệp từ Nghệ-An gửi ra biếu chiếc bánh-chưng, trong nhân bánh có để tờ mật-dụ của vua Quang-Trung, Đinh bèn nghe Nguyễn-Thiệp khuyên-bảo, làm theo lời mật-dụ ấy, đứng làm nội-ứng, ngầm đốt kho khí-giới, lương-thực và súy-phủ ở Thăng-Long vào đêm mồng 4 rạng mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ-Dậu _ ( theo Hoa-Bằng chú dẫn trong " Quang-Trung " -- nhà xuất-bản Bốn-Phương, trang 196 ).

Xem thế đủ thấy, Quang-Trung đã thành-công vì cảm-thông đến tâm-hồn tín-ngưỡng truyền-thống của nông-dân, tức là của dân-tộc. Và sự cảm-thông ấy không phải ở lời nói suông mà là ở cử-chỉ vô-tư đồng-tình, quên mình vào nhân-dân, lấy tâm-hồn nhân-dân làm tâm-hồn mình, từ tín-ngưỡng đến tình-cảm, từ ý-chí đến hiểu-biết. Bởi thế mà vua Quang-Trung cũng như La-Sơn Phu-Tử Nguyễn-Thiệp, đã gợi đến ý-nghĩa tượng-trưng của chiếc bánh-chưng ngày Tết để rung-động vào tiềm-thức xa xăm từ thời Thần-thoại Hồng-Bàng của nhân-dân Việt-Nam. Tuy vua Quang-Trung tự biết có thừa tài thao-lược, thừa sức vũ-lực để đánh đuổi quân Mãn-Thanh cũng như quân Xiêm-La, đã mượn danh-nghĩa nhà Lê, nhà Nguyễn để xâm-lăng, nhưng Ngài cũng tự biết mình là võ-biền, nên đã tôn thờ Nguyễn-thiệp, một bạch-diện thư-sinh làm phu-tử. Và La-Sơn Phu-Tử hẳn thuộc nằm lòng câu nói của Khổng-Phu-Tử : " Dân vô tín bất lập " ( nghĩa là nhân-dân không tín-ngưỡng thì không đứng vững được )_ ( Luận Ngữ ). Cái tín-ngưỡng của dân-tộc là tín-ngưỡng truyền-thống của nông-dân, vì dân-tộc Việt-Nam cho mãi đến nay vẫn còn là một dân nông-nghiệp. Bởi thế mà Nguyễn-Thiệp, một Nho-sĩ lão-thành không khuyên Quang-Trung đem tín-ngưỡng Khổng-giáo cho dân mà lại trở về tín-ngưỡng Tổ-tiên, mà chiếc bánh-chưng là biểu-hiệu, trải qua hàng mấy ngàn năm.

1, 2, 3

pay per click advertising

Weblinks :