Trang Chính

Niên trưởng của tôi, khoá 16 VBĐL, anh ra trường cuối năm 1962, về đơn vị tác chiến thuộc SĐ5BB (vùng 3, khu 32 chiến thuật Bình Dương, Bình Long, Phước Long, Tây Ninh). Năm 1967 anh bị thương nặng tại Ấp Nhà Việc, Phú Hoà Đông, Bình Dương. Từ khi giải ngủ năm 1969 vì thương tật anh chưa lần nào về lại vùng 3, chiến trường xưa.

Anh bạn nhà giáo Tiến Sĩ về hưu, tốt nghiệp Đại Học Melbourne khoa Chính Trị Học, đang cần thêm tài liệu thật ngoài đời để viết tham luận chiến tranh, so với tham khảo sách vỡ lý thuyết trong thư viện.

Riêng tôi, muốn về nơi mà 38 năm trước đây (1972) đã đổ máu tử thủ tại thị xã An Lộc; cùng chịu chung số phận nghiệt ngã khổ nạn chiến tranh của quân dân miền Nam và những bộ đội sanh Bắc tử Nam từ miển Bắc vào.

Ngày về của tôi cũng để thắp nén hương trước ngôi mộ chôn tập thể hàng ngàn người chết (dân, quân, bộ đội CS Bắc Việt xâm nhập); cầu nguyện cho mọi vong linh siêu thoát: tưởng niệm anh linh chiến sĩ trận vong, dân thường vô tội chế tvì chiến nạn, oan hồn anh bộ đội sinh Bắc tử Nam.

Tôi cũng muốn tìm lại nơi xưa một thời đã sống, chiến đấu, phục vụ đất nước, một vài sự thật còn hoài nghi trong chiến tranh.

Cơ hội lần về này cũng nhằm mục đích chung với các bạn già để "tìm lại dấu xưa, biết thêm sự tích cũ ", cùng ôn lại chung bài học lịch sữ của thời chiến tranh Việt Nam (1960-1975); đánh giá lại nhiều sự thật mà cả hai bên Nam Bắc đều dành phần nói tốt tuyên truyền cho mình, cố ý che dấu nhiều sự thật chưa nói ra.

Chúng tôi cũng sẽ đến căn cứ Tà Thiết, Lộc Ninh, để xem tận mắt nơi mà VC lợi dụng Hiệp Định Paris năm 1973, làm mật khu đặt BCH Cục R an toàn chuẩn bị cho chiến dịch tổng tấn công về Saigon tháng 4 năm 1975.

Tôi hy vọng lần đi (và phần ký sự dân gian) này giúp cho các bạn tôi nhìn thấy tận mắt tại chỗ những điều mà chúng tôi cùng chia sẻ hiểu biết, có thêm kinh nghiệm sống với người CS trong nước, đánh giá tài liệu lịch sử chiến tranh Quốc-Cộng, cho con cháu chúng tôi sau này đọc hiểu thêm về lịch sử chiến tranh Việt Nam.

Đưa bài lên trang báo, chúng tôi cũng mong độc giả thông cảm bài viết không trau chuốt hành văn, thêm tham khảo những trao đổi thư từ, tài liệu riêng, cùng những suy nghĩ chủ quan theo kinh nghiệm một thời đã sống qua.

xxxxxxxx

Xe ra khỏi Saigon, mặc dù mới 7 giờ sáng trời còn sớm, nhưng kẹt đường lúc mới qua khỏi cầu Bình Triệu. Chúng tôi rất lo lắng không biết đoạn đường còn dài đến Bình Long cả trăm cây số có bị "Việt Cộng chặn đường xét giấy" nữa không???

Trừ anh tài xế tuổi con cháu, chúng tôi vẫn mang tâm trạng người dân trước 1975, (bỏ ra nước ngoài từ lâu mới về, còn mang bệnh tưởng thời chiến tranh) là: đường QL 13, "Quốc Lộ Máu", không có đoạn đường nào an ninh khi qua khỏi cầu Bình Lợi lên Bình Dương tới Bình Long!!!

Mấy chục năm sau về lại Việt Nam, người già chúng tôi hình như vẫn còn mang bệnh tâm lý đi đường sợ Việt Cộng đào đường, đấp mô, chận đường, pháo kích...dọc QL13. Vẫn tưởng như ngày nào như khi.....qua Khăn Đen Suối Đờn cầu Bình Lợi, khỏi đường Đại Hàn đến cánh Đồng Chó Ngáp (mật khu Tân Hội), Lái Thiêu (rừng Cò Mi), Búng (mật khu An Sơn-Bà Lụa) tới TX.Thủ Dầu Một (Phú Cường);qua Bưng Cầu, Ngã Tư Sở Sao(thường bị đấp mô), Dốc Cầu Định, Xóm Chùa, Bù Chí, Thới Hoà, Đồi 24 (VC đào đường,gài lựu đạn,nổ mìn), Cua Mỹ Thạnh-Xóm Xoài (phục kích) cho tới Bến Cát, Lai Khê. Qua đoạn đường Bàu Bàng, Bàu Lòng trống trải (nhiều trận đánh nhau chí chết), tới quận Chơn Thành, đoạn cầu Tàu Ô Tân Khai (VC phục kích đoàn xe Mỹ)...

Mọi thứ đã đổi thay, nhà cửa như chạy ào hết ra đường, tiệm ăn, cửa hàng buôn bán, dịch vụ lấn nhau từng tất đất, không để khoảng trống nào cho cảnh vườn nhà, đồng ruộng. Không còn bị VC đào đường, nhưng QL13 nhiều hang lổ, chỗ vũng lầy nước lội. Không có VC chặn đường xét giấy, nhưng có công an VC đứng đường huýt còi, chặn xe phạt tiền.

Mình là Việt Kiều không yêu CNXH, lâu quá mới về thăm quê hương, ai cũng mang tâm trạng nhiều cái sợ theo quán tính: đừng nghe những gì CS nói, hãy nhìn những gì CS làm!

Xe cộ đủ loại từ xe hơi, xe hàng, xe buýt, xe gắn máy chạy đầy đường ngang ngõ dọc. Người ta qua lại bắt ngộp...Nhưng nhìn kỹ nhà cửa cất không theo quy hoạch đồng bộ, cái mới cái cũ, nhà ngói nhiều tầng, nhà cây lụp sụp, mái tôle rỉ sét. Đường xá thường kẹt xe, không ai giải quyết tắt nghẽn giao thông, lòng lề đường lấn chiếm. Con người sinh hoạt trong môi trường nóng bức; bụi, khói xe, xã hội tranh sống lấn áp, không nhường nhịn nhau, mặt mày đăm đăm, lời ăn tiếng nói cọc cằn thô lỗ...Làm chúng tôi cảm thấy không an toàn trên xa lộ chút nào!

Đường mới từ Saigon lên Bình Dương nhiều hảng xưởng lớn của Singapore, Đại Hàn, Trung Quốc; cửa hàng cửa hiệu nhiều chủng loại của người Việt buôn bán dịch vụ, du lịch, quán ăn đề bảng tiếng Việt chen tiếng Anh không còn nét cũ như xưa. Nhà có nơi mới cất, có nơi giàn dáo lên tầng. Nhiều khu nhà cũ tồi tàn, lô đất trống cỏ mọc sinh lầy, bải rác dơ chất đống. Công nhân đi làm hối hả dập dìu, kẻ nhàn du tụ tập nơi hàng quán, bán buôn tấp nập lòng lề đường trong nhà ngoài hẻm.

Ở ngay ngã tư Sở Sao, khu công viên Lạc Cảnh Đại Nam Văn Hiến của ông Dũng Lò Vôi (tay nhà giàu mới nổi lên sau này), xây thành quách rào kín bít bùng, chiếm hết phong cảnh địa hình rộng đẹp trước kia. Ngày trước, một bên là rừng cao su chạy dài, bên kia QL13 là nhà cửa dân chúng cất sâu trong xóm

Hoà Lợi đất gò lên giồng trồng đậu phọng, vườn điều. Đường lên Bến Cát từ ngả tư Sở Sao, phía bên phải, có nhiều đất gò mối nổi lên (gò mối tụ, tốt cho phong thủy?) tạo thành thế đất bạch hỗ. Con sông Thị Tính (nhánh rẻ sông Saigon) nằm bên trái thành thế thanh long, cho vùng đất gò chạy dài lên Bến Cát. Bây giờ đất gò cao bị ủi bằng, sông Thị Tính bị khu Đại Nam che khuất. Nghe báo chí trong nước loan tin nhiều tai nạn xảy ra trong khi đang xây cất khu ĐN: biển giả bị bể tràn nước làm chết một em học sinh, con cọp trắng sút chuồng vồ chết một công nhân (vì phá thế phong thủy?).

Đơn vị tôi từng đóng quân đồn Cầu Định (khoảng 2km) hồi năm 1968, lính trong đồn nhiều ngày theo dõi trận đánh lớn: Mỹ dùng chiến xa bao vây VC, tấn công vào khu vực Ngã Tư Sở Sao-Hoà Lợi-Chánh Lưu. Vườn cao su mé trong khu ĐN bây giờ chắc còn mang nhiều âm khí cô hồn tử sĩ?

Bến Cát ngày nay là khu đô thị mới mở mang do Singapore xây dựng, thiết kế xây cất như khu đô thị nước ngoài. Chúng tôi chạy xe một vòng Mỹ Phước 1,2,3, tìm nhìn lại địa hình Bến Cát ngày xưa, không còn thấy dấu vết! (Tỉnh Bình Dương đã lên cấp thành phố, mở rộng địa bàn về hướng Bắc. Nhiều cơ sở hành chánh dời xa ra khỏi trung tâm chợ, hay ra miệt Phú Lợi đang phát triển nhanh, nhiều khu buôn bán, trường học, cơ sở công ty... (tuyến đường xe buýt từ Saigòn lên chạy vòng qua Phú Lợi đưa khách, sinh viên, công nhân đến các trường đại học, khu hảng xưởng...), thị xã Thủ Dầu Một đang mở rộng về hướng Bắc). Cảnh cũ bây giờ đã đổi thay, chúng tôi cảm thấy xa lạ ngay trên đất nước mình.

Từ Bến Cát, xe tiếp tục chạy lên hướng Bắc: đường QL đang mở rộng ra, nhiều trạm thu lệ phí, tài xế phải dừng nhiều đoạn nộp tiền mua đường! Hàng quán hai bên chiếm sát lề đường, người chạy xe miền quê theo thói quen không tôn trọng luật lệ giao thông đâm ngang lái dọc, bộ hành qua đường không tránh xe tông. Thiệt dễ sợ nếu chưa quen mắt!

Bàu Bàng, Bàu Lòng đã thay tên mới là xã Lai Uyên. Nhiều lô cao su nhỏ mới trồng chen khoảng cách với những ngôi nhà lầu hai ba tầng đang xây dựng; nhà tranh lụp xụp dọc đường làm cho lề đường chật chội kém mỹ quan, mất vệ sinh vì rác rến bừa bải dơ bẩn.

Quận Chơn Thành cất lại nhà cái cao cái thấp, chợ bụi mù trời, chia đường vào Hưng Thạnh đi Tây Ninh, đường qua Đồng Xoài, Phước Long (Nay là tỉnh Bình Phước). Khu chợ buôn bán sầm uất, đông người qua lại.

xxxxxxxxxxxx

Đoạn qua cầu Tàu Ô rất khó nhận ra, chỉ còn là cái cống nhỏ, xóm nhà lá, nhà ngói cất dọc hai bên đường; ấp Tân Khai nay đã dời sang bên kia đường. Tôi nhận ra địa danh nhờ thấy có bảng ghi. Bây giờ hai bên giao lộ phân ranh Chơn Thành - An Lộc cỏ lác mọc lan sâu vào bên trong. Không còn rừng le (một loại tre nhỏ dây leo) chằng chịt làm chốt ẩn núp cho VC chặn bít đường từ An Lộc về Chơn Thành như hồi trận chiến năm 1972.

Saturday, 19 June 2010
Thư gởi anh T.:
Thưa anh, anh hỏi tôi về những người Pháp chủ đồn điền còn lại ở Việt Nam, có ảnh hưởng gì trong cuộc chiến Mùa Hè Đỏ Lửa tại An Lộc tháng 4 năm 1972 không?(đưa đến miền Nam thua trận năm 1975?) Vì anh biết tôi có tham dự cuộc chiến năm xưa (đang là một viên chức nhỏ hành chánh kiêm nhiệm quân sự tại địa phương, một nhân chứng sống còn lại), lòng còn mang nặng nhiều suy nghĩ về chiến tranh Việt Nam trong thập niên 70.

Năm kia, khi gặp lại Ch/Tướng Trần Văn Nhựt (cựu Đại Tá Tỉnh Trưởng Bình Long) sang Úc, tôi cũng đã hỏi ông là, sau năm 75 ông có còn gặp lại mấy người Tây đồn điền trước kia, cùng thọ nạn trong Mùa Hè Đỏ Lửa tại An Lộc không? Tướng Nhựt trả lời, là mấy ông đó còn tệ hơn mình, họ về nước cũng làm công tầm thường cho công ty, chớ đâu còn là ông chủ lớn, giám đốc đồn điền một thời vàng son oai quyền, dấu ấn của một thời Tây thực dân đô hộ dân mình!

Nhưng câu hỏi của anh quá lớn, tôi không kham nổi trả lời trên bình diện rộng, cũng không đủ kiến thức chính trị (anh đang cần dữ kiện cho một luận đề chính trị),hay múa rìu qua mắt thợ các bậc cao minh, vì cái nhìn của mình như người mù sờ voi.

Tôi chỉ xin được tâm sự anh nghe về những điều tai nghe mắt thấy, đã chứng nghiệm thực hành, kinh nghiệm qua bản thân, nói ra từ tâm ý hơn là đại ngôn biện luận.

Cái thấy được của một nhân chứng từ một sự kiện lịch sử của địa phương

Tôi được bổ nhậm chức vụ Quận trưởng kiêm Chi khu trưởng An Lộc tháng 8 năm 1970; sau khi rời đơn vị tác chiến cấp tiểu đoàn, về Saigon thụ huấn khoá Quân Chánh một tháng, đi tập sự một năm ở Quận, sau đó về bộ Nội Vụ để bắt thăm đi đáo nhậm nhiệm sở mới.

Trong trường huấn luyện Võ Bị Đà Lạt, ngoài chương trình nặng phần quân sự, mọi SVSQ đều được học tập thêm về chính trị, lãnh đạo chỉ huy với phương châm là “người cán bộ quốc gia, khả năng “ đa hiệu”, lý tưởng “hy sinh phục vụ đất nước”. Khi tổ quốc cần đến, bổn phận nhiệm vụ gì mình cũng phải hoàn thành cho tốt, không phân biệt đi chiến đấu ngoài mặt trận, hay cán đáng việc văn phòng hành chánh. Nên dù ở chức vụ nào, chúng tôi vẫn không từ nan khó khăn, giữ mình trong sạch, phục vụ hết mình; biết nhanh chóng chấp nhận, xử trí mọi tình huống, hoàn cảnh. Tôi cũng mang nặng lý tưởng và tâm lý đóng khung đó, trong ngày về bắt thăm đi làm Quận trưởng.

Năm ông sĩ quan Quân Đội lần lượt bắt thăm; tôi chọn được An Lộc vì trước kia ở Sư Đoàn 5 BB, hiểu rõ vùng III, Khu 32 Chiến Thuật. Tôi muốn nói thêm anh rõ là, vào những năm 60, 70, nhiều ông sĩ quan quân đội kiêm nhiệm chức vụ hành chánh làm Quận làm Tỉnh trưởng ở địa phương chết nhiều lắm vì chiến trường sôi động, lâu lên lon hơn ở đơn vị của mình; ít ai muốn biệt phái ra hành chánh vì không đủ sở trường. Khoá Quân Chánh tôi học, tôi biết có nhiều vị ở đơn vị chuyên môn đưa về học, cố tình làm bài không đủ điểm để có cớ trở về ổ cũ đơn vị gốc của mình. Còn tôi ở đơn vị tác chiến về (dưỡng thương) nên quá khoẻ!

Chọn An Lộc thuộc tỉnh Bình Long tôi mới giựt mình vì đây là trung tâm của những đồn điền cao su, những ông chủ người Pháp còn ở lại khai thác nguồn lợi cao su lớn nhứt miền Nam lúc đó. Tôi không có thành kiến với người Pháp, từ nhỏ tôi học Pháp văn, mẹ tôi học trường áo tím Gia Long ; tôi cũng nhiễm nặng văn hoá Pháp, thi cử tiếng Pháp là sinh ngữ chánh, lên đại học còn phải học nhiều môn giảng bằng tiếng Pháp, mơ ước sang Pháp du học...Nhưng gia đình tôi đã từng là một trong những nạn nhân của thực dân Pháp, nếu không bỏ làng quê lên Saigon, đã bị sát hại vì lính viễn chinh giết chết không thương xót. Cha tôi kể lại hào khí thời phong trào Thanh Niên Tiền Phong chống Pháp của ông; ta thán về các sắc thuế dã man của thực dân: thuế điền, thuế thân, thuế rượu, thuế nha phiến của chánh quyền Pháp thuộc. Tôi cũng đã sống kinh hải qua cảnh Tây ruồng bố, đốt nhà, cướp của, hãm hiếp phụ nữ...Nhưng điều làm tôi suy nghĩ nhiều hơn là sẽ đối mặt với tây thực dân đồn điền cao su trên An Lộc (Hớn Quản cũ), phải thế nào đây?

Vì có cảm tình riêng với tôi, cô nhân viên Bộ Nội Vụ mang ra quyển sổ lớn ghi chép các vị làm Tỉnh, làm Quận bị mất chức vì có ý kiến phê bình của Cố Vấn Mỹ; mất chức vì tham nhũng, không đủ khả năng đảm nhiệm chức vụ, xin từ chức..v...v...Chưa ra làm quan phụ mẫu chi dân mà được cảnh báo trước, tôi cám ơn cô nhân viên và hứa nhớ đề phòng cảnh giác! Nhưng với tuổi trẻ (29t.) tôi không sợ thách thức ngay từ đầu, mà còn dám hứa hẹn ngày tái ngộ trong vinh quang! (Tôi quên mất tên cô và lời hứa tái ngộ, vì bị quay cuồng trong chiến trận 72; xin từ chức biệt phái hành chánh 3 lần, để xin về lại đơn vị tác chiến làm người lính đánh giặc; đánh nhau một trận long trời trong rừng cao su Cua Heo, Long Khánh, đến ngày tan hàng 30-4-75, đi tù cải tạo, vượt biên...)

Anh thấy đó! Đem tâm tình dài dòng viết lại chuyện cũ, tôi như vẫn còn bị những lực bên ngoài chi phối; tâm trạng thời trẻ tuổi; hoàn cảnh không thuận lợi chút nào. Nhưng tôi sẽ cố ghi lại theo ký ức, một cách khách quan, về câu hỏi của anh đặt ra, trả lời theo hiện thực đương thời.

Trận chiến An Lộc nhìn từ lăng kính nhân bản
Bia mộ tập thể

Khi mặt trận An Lộc xảy ra, đúng thật là từ nửa khuya đêm 4 rạng sáng ngày 5-4-72. Quân CSBV đóng chốt nút chặn Cầu Tàu Ô, cách An Lộc hơn 10km về phiá nam. Đến sáng ngày 5-4-72 địch quân bắt đầu pháo kích ban ngày dữ dội vào thị xã; cùng lúc họ mở màn đánh chiếm quận lỵ Lộc Ninh, 20km về hướng Bắc. Ngày 7-4-72 VC lấy được Lộc Ninh, từ đó làm bàn đạp tấn công xuống An Lộc; quân tấn công và quân tử thủ quần nhau 3 tháng long trời lở đất, sống đánh nhau chết chôn chung mộ: quân, dân, bộ đội nằm chung trong nấm mồ tập thể.

Tôi không kể lại chi tiết thêm về trận đánh mở màn từ tháng 4, qua cao điểm dốc hết tàn lực kịch chiến trong tháng 5, QLVNCH tử thủ cho đến tháng 6. Không còn sức đánh nổi, quân miền Bắc mệt mỏi rút lui. Họ để lại bộ phận nhỏ bao vây pháo kích, cầm chân quân ta bung ra (VC tiếp tục chiếm giữ con đường QL13 từ Tàu Ô (Tân Khai) cho đến ngày 30-4-75). VC ngăn chặn dân chúng, không cho trốn chạy xuôi Nam về Chơn Thành, chúng lùa ngược lên phiá Bắc, về quận Lộc Ninh để có dân ra mắt Chánh Phủ Lâm Thời MTGPMN. Anh nên ghi nhận chi tiết này (từ năm 72 cho đến 75, và đừng hỏi tôi tại sao?) Saigon không đem quân tái chiếm lại Lộc Ninh, xin hỏi mấy người ký kết Hiệp Đinh Paris năm 1973. Vì VC đang chiếm giữ Lộc Ninh, họ muốn giữ mức chặng an toàn trục lộ QL13 đến Lộc Ninh, nơi mà BCH/Miền/ Cục R làm căn cứ an toàn: đóng quân huấn luyện, chứa tiếp liệu, vận chuyển theo đường mòn HCM, ra mắt Chánh Phủ MTMN, nơi hội họp các cán bộ CS cao cấp từ miền Bắc vào, phối hợp với VC trong Nam. Mật khu Tà Thiết (ít người nói đến, chặng cuối đường mòn HCM) là căn cứ chiến lược quan trọng phía tây nam Lộc Ninh, được thiết trí an toàn dùng làm BCH cho Chiến Dịch HCM tổng tấn công Saigon những ngày sau cùng tháng 4 năm 1975.

Trước đó, bên ta không ước lượng đúng tình hình, thiếu tin tức tình báo, khinh địch. Cụ thể, vào dịp đầu năm 1972, thời gian trước Tết Nguyên Đán, chúng tôi tại địa phương có nhận được một tài liệu mật từ Saigon. Qua hệ thống tin tức Bình Định Phát Triển Nông Thôn (một quốc sách chống Cộng thời bấy giờ, bao gồm các chương trình: Bình Định Nông Thôn, An Ninh Phát Triển, Lượng Giá Xã Ấp (HES: hamlet evaluation system), Chiến Dịch Phượng Hoàng (phối hợp các đơn vị an ninh tình báo địa phương nhằm loại trừ, tiêu diệt các thành phần hạ tầng cơ sở VC tại địa bàn xã ấp). Saigon cảnh báo VC sẽ tấn công vào 3 nơi: Tây Ninh, Phước Long và Bình Long; ước tính ưu tiên #1Tây Ninh 1 (căn cứ cũ Cục R), Phước Long #2 (vùng tiếp giáp biên giới Kampuchia, đường mòn HCM đi ngang qua). Bình Long #3. Các nơi trên nhận lệnh phải đề phòng và lo phòng thủ.

Theo quán tính, tôi rà soát lại việc phòng thủ cho 12 xã (7 xã kinh+5 xã thượng) 64 ấp; hoán đổi đồn bót các trung đội Nghĩa Quân, tiếp tục những đêm ngủ ấp xa để theo dõi tình hình, trao đổi tin tình báo với cơ quan bạn, chuẩn bị mật các phương án tác chiến cho BCH/CK. Một buổi họp thảo luận với các vị xã ấp và an ninh địa phương (ĐPQ&NQ, CS, cán bộ BĐNT...) để học tập tài liệu, thông tin tuyên truyền tình hình, và tổ chức phòng thủ.

Nhưng thật sự lúc đó tại địa phương, chúng tôi không thấy có dấu hiệu gì khác lạ trong vùng, khả dĩ VC sẽ tấn công lớn sẽ xảy ra. Người Mỹ không có tin tức mới lạ trao đổi; Phòng 2 TKBL không thu nhận thêm tin tức gì từ đơn vị Thám Sát Tỉnh PRU (provincial research unit); Tình báo 101 sang hỏi thăm tin tức với CK; Tỉnh Trưởng Trần Văn Nhựt đang hội thảo khóa học Bình Đinh Phát Triển tại Bà Rịa (ngày 7-4-72 mới được lệnh quay về Tỉnh, nghe tin Quận Lộc Ninh đã mất).Các đơn vị quân đội đồn trú quanh không có tin chạm địch; xã ấp không nghe báo cáo VC về làng.

Người Pháp cũng là nạn nhân cuộc chiến

Tôi chỉ có một nguồn tin tình báo duy nhứt khả tín là “theo dõi mấy ông tây đồn điền”: xã ấp phải thường xuyên báo cáo mọi sự hiện diện và vắng mặt của tây đồn điền để đánh giá tin tức tình báo!? Vì sao?

Tại An Lộc, trung tâm của những đồn điền cao su nổi tiếng khắp vùng Đông Nam Á, có 3 đồn điền lớn:

· Công ty Đồn Điền Đất Đỏ (Plantation des Terres Rouges gọi tắt là SPTR) là công ty lớn nhứt thời đó.

· Công ty cao su Đông Dương (Société indochinoise des plantations d’hévéas, gọi tắt là SIPH.

· Công ty Viễn Đông (Société des caoutchoucs d’Extrême-Orient, gọi tắt là CEXO)

Thường xuyên có vài chục người Pháp hiện diện, từ giám đốc, kỹ sư, chuyên viên cơ khí nhà máy, các quản đốc trực tiếp quản lý điều hành ở văn phòng, chuyên viên phòng nghiên cứu thí nghiệm, hay cơ sở nhà máy chế biến từ mủ nước ra mủ khô, đóng bánh nhập kho, vận chuyển...

Mấy ông chủ lớn và nhân viên người Pháp của họ (nếu không tinh mắt để ý thì) chẳng có gì khác lạ. Họ vẫn đi lại, làm việc như công chức bình thường, thậm chí còn thân thiện hơn với mọi người vì thời kỳ thực dân đã qua (người dân mau quên thời đô hộ, ông chủ Tây, thầy su (surveiltant), cai xếp cai trị sắt máu, hét ra lửa, oai quyền một cõi thiên hạ). Nhưng VC biết nhận dạng họ, chúng tôi để mắt tới cũng biết.

Đồn điền đất đỏ, nắng bụi mù đỏ, mưa sình lầy bùn đỏ, nhưng những người Pháp lịch sự luôn ăn mặc toàn trắng dù trời mưa gió, lái xe sơn màu trắng chạy loanh quanh trong lô cao su xanh lá mùa hè, vàng lá mùa thu, phi cơ vận chuyển của họ cũng một màu trắng đáp nhẹ nhàng xuống phi trường Đồng Long, Quản Lợi, Xa Cát. Tháng 4 năm 1972 trước ngày cuộc chiến xảy ra, xã ấp báo cáo vẫn còn thấy bóng dáng Tây chạy xe trong các lô đồn điền như thường ngày. Chúng tôi nghĩ là VC không về làng; chắc mấy ông chủ Tây lúc đó cũng không biết là VC kéo quân về. Nếu mấy người trong ấp không thấy “bóng mấy ông Tây”, sẽ cho chúng tôi cơ sở đánh giá lại tin tức. (Nếu 5 ông Tây Đồn Điền Đất Đỏ có thông tin sớm, biết trước được, đã tìm cách vắng mặt, đâu để bị gạt kẹt lại cả tháng ở Quản Lợi. Họ đã băng rừng lội suối lội bộ theo đoàn người chạy giặc, tơi tả áo quần tìm về phía Quốc Gia. Báo hại, ông Tỉnh Trưởng đích thân an ủi họ, tìm cho một chỗ trú ẩn dưới hầm tránh đạn pháo, chờ trực thăng gởi về Saigon).

1, 2, 3

pay per click advertising

Weblinks :